د محبوب وطن په غیژکی ارام پروت یم ... لکه طفل چی ویده غیژ کی د مور وی

سلامونه او نیکي پیرزویني تولو لیدونکو او لوستونکو ته

Wednesday, March 09, 2011

نوروز د اسلام له نظره

( دويمه برخه)



محمد محمدي اشتهاردي



...........په تېر پسې



نوروز د نقد په تله کښې

په مجموعي توګه دا ويلې شو چې هغه روايتونه چې د نوروز په شان کښې د اهلبېتو له معصومو امامانو (ع) څخه مونږ ته رارسېدلي دي متنازعه دي يعنې ځينو روايتونو دغه ورځ ستائېلې ده او ځينو هم ( لکه له امام موسی کاظم (ع) نه نقل پاڅني روايت ) دغه ورځ د جاهليت له دور نه پاتې شوې ګڼلې ده چې اسلام له منځه وړې ده خو بيا هم له ډېرو څېړنو او لټون نه پس دې نتېجې ته رسېږو چې:

١- د نوروز په تائيد او ستائېنه کښې نقل شوي روايتونه د هغۀ د ردولو له روايتونو څخه زيات دي.

٢-د نوروز په شان کښې د سترو علماؤ او د تلقليد د مرجعو سيرت د دې بيانوونکے دے چې نوروز له مهمو او مبارکو ورځو څخه ده، البته د داسې ورځې لپاره د اختر اطلاق د اسلام له نظره د منلو وړ نۀ دے ، ځکه چې په اسلام کښې په رسمي توګه څلور اخترونه دي يعنې وړوکے ( فطر) اختر، لوے (د قربانۍ) اختر، د غدير اختر او د جْمعې د مبارکې ورځې اختر.

په قوي احتمال د امام موسی کاظم (ع) په روايت کښې په نوروز باندې د اختر د ورځې د اطلاق رټنه شوې ده. حضرت امام خمېني (رح) له دې سره چې په نوروز کښې يې محفل لرۀ او مبارکي به يې ويله او همدا رنګ د نوروز مبارکي به يې قبلوله او په ټيلي ويژني پېغام کښې به د نوروز د ورځې مشهوره دعا ( يا مقلب القلوب ولابصار......) لوستله خو د نوروز لپاره به يې د اختر د ورځې د اصطلاح له استعمالو نه ډډه کوله.

د ارواښاد امام خمېني د دفتر يو غړے حجت الاسلام والمسلمين رحيميان ليکي: مونږ د نوروز په ورځ د امام کوټې ته داخل شو چې په دې کښې امام هم تقريباً د سهار په نهو بجو له نورو ورځو نه په زيات روڼ او خوشحاله تندي او مسکا سره په نوې قبا سره داخل شو او حاضرو کسانو ته يې چې له ډاکټرانوسره پنځۀ تنه وو څو څو ځلې مبارکي وويله، بيا يې يو ريالي سيکې ولټولې او د لاس په تلي کښې يې ونيولې اوحاضرو کسانو هم د هغۀ د لاس په ښکلولو سره له هغو نه څو سيکې واخېستې. د دا ډول پروګرامونه به د نورو کلونو د نوروز په ورځو کښې هم تکرارېدل. په عېن حال کښې د ١٣٦٢ هجري نمريز کال د اوري د مياشتې په مېنځنيو وختونو کښې د هغوي له دفتر نه له هغو کسانو څخه د منيې او د هغوي د ځواب په خاطر چې د نوروز او د اوري د مياشتې د ١٢ نېټې ( د اسلامي جمهوريت د ورځې ) په مناسبت يې امام ته ټېليګرافونه او د مبارکۍ پېغامونه رالېږلي وو يو متن برابر شوے ؤ، دغه متن د تائيد لپاره امام ته واورولے شو په متن کښې د نوروز د اختر جمله راغلې وه نو امام وفرمايل: د اختر دا لفظ ترې لرې کړئ. (١٢)

د علامه مجلسي (رح) نظريه

ستر ديني عالم ، محقق او محدث علامه مجلسي چې د خداے د ګران رسول (ص) او د اهلبېتو امامانو (ع) د احاديثو او رواياتو په راغونډولو او د هغو په څېړلو کښې يې پراخه او ژور مهارت لرۀ نوروز د روايتونو له مخې ستائېلے دے. او په بحارلانوار کتاب کښې يې له شلو مواردو نه زياتو کښې د نوروز د ستائېنې خبره کړې ده. (١٣) او د امام موسي کاظم (ع) د معارض روايت له ذکر کولو نه پس چې مخکښې ذکر شو ليکي: (( هغه روايت چې له امام موسی کاظم (ع) نه نقل شوے دےد معلي بن خنيس له رويت سره مخالف او معارض دے البته د معلي بن خنيس روايت د احاديثو د خاوندانو او څېړونکو ترمېنځ زيات قوي او مهور دے او کېدې شي چې له امام موسي کاظم (ع) سره منسوب روايت د تقيې له مخې ؤ، ځکه چې د معلي حديث په هغو چارو باندې مشتمل دے چې د تقيې موارد دي ( لکه چې وې فرمايل: عجميانو د نوروز عظمت او احترام وساتۀ خو تاسو عربانو هغه تباه کړ، يا د امام مهدي (ع) د مسئلې مطرح کول وغېره....) له دې امله د اهلبېتو د غېر پېروکارو په ښارونو کښې د خلفاؤ په زمانه کښې د تبرک په توګه د نوروز نمانځنه د تقيې په دليل نه ترسره کېده، يا دا چې له هغه نوروز نه چې د معلي بن خنيس په حديث کښې راغلے دے له هغه نوروز نه غېر نوروز وي چې د امام موسی کاظم (ع) په حديث کښې راغلے دے. (١٤)



د ليکوال وضاحت

زمونږ په ټولنه کښې نوروز له پخوا راهسې دوه اړخه لري، يو مثبت اړخ او يو منفي اړخ او له پخوا راهسې د نوروز په اړه دوه ډوله چلند شوے دے او کيږي. ځېنو د هغۀ منفي اړخونه، خرافي او بې بنياده مراسم، اسراف، سرمستي او شهوت پرستي خپله کړې ده او په دې بهانه په دغو ورځو کښې زيات ګناهونه او فسادونه رامنځته کيږي او په قطعي توګه له دې زاويې څخه به نوروز نه يوازې بختور او مبارک نۀ وي بلکې نامبارک، سپېرۀ، پليد او د منکراتو او فحشاؤ يوه ذريعه ګرځي او له دې امله د غندلو وړ دے او د هر عاقل له نظره نۀ ستائنېدونکے دے او د د علماؤ په روياتو او ګفتارو کښې چې يې د جاهليت د دوران له چارو څخه ګڼلے دے د دا ډول منفي چارو په وجه دے. خو هغه روايتونه چې د نوروز د ستائېلو بيانوونکي دي او د هغو په بنياد سترو علماؤ او مراجعو لخوا نېکمرغه بيان شوے دے هغو مثبتو مراسمو او ګټورو اړخونو ته د پاملرنې په دليل دے چې په نوروز کښې ترسره کيږي.، لکه پاکيزګي او صفائي، نوې جامې اغوستل، د موسم او طبيعت له بدلونونو سره قدم په قدم تګ، په ځان کښې بدلون راوستل، په سپرلي کښې د شينکي له ټوکېدو څخه د خداے پېژندنې او قيامت پېژندنې درس حاصلول او دا چې ګويا په رښتيا زمکې او وخت، اونو، هوا او فضا ټولو په پسرليزې تازګۍ او خوشحالۍ سره جشن کړے دے او هر يو په خپله ژبه د نوروز د ستائېنې او خوشحالۍ او د سپرلي د آغاز خبرې کوي او مبارکي وائي. له دې امله له پسرليزې وږمې، د اونو له غوټيو، د زمکې له ژوندۍ کېدو، او د بوټو د تېغو او سترګو له راوېستلو سره قدم په قدم تګ او د دې په ترڅ کښې صله رحم، له يو بل سره ليدل کتل، د کورونو صفا کول او دوړې داړې څنډل، د پاکۍ او روغتيائي اصولو خيال ساتنه، د هغو کسانو روغه جوړه چې له مودو مودو راهسې له يو بل سره مخالفت او بدي لري يو لړ مثبت اړخونه دي چې هر يو عاقل يې خوښوي.



نوروز د طبيعت بيا رابرسېره کېدنه

نوروز د سپرلي د موسم وړومبنۍ ورځ ده، د کال د موسمونو تر ټولو وړومبۍ شنه ورځ ده، د زمکې د ژوندۍ کېدنې، غوړېدنې او د پسرليزې زړۀ راښکونکې وږمې چليدنې او د مارغانو د چغار سريزه ده، په سپرلي کښې ټول څيزونه د خوشحالۍ او تازګۍ ښودونکي دي او حتی د سپرلي شفا ورکوونکے باد د تازه ژوند زېرے ورکوي.لکه خوشحال بابا وائي:

د نوروز منت په باغ دے په صحرا هم

نوراني يې شه له فېضه هغه دا هم

چې په باغ کښې رنګا رنګ ګلونه وا شي

غنيمت ده ګلونو تماشا هم

لخلخې د نوبهار په هر مشام ځي

ګلدستې يې څنډوي پېر وبرنا هم

د ګلونو هار په غاړه د دلبرو

شرموي لعل و ياقوت لولو لالا هم

د معشوقو په زلفينو کښې ځاے وکا

ښائسته ګلونه پاس په اوربل لاهم

ارغوان که بنفشه که شقائق دي

زېبائي لري يو ځاے جدا جدا هم

په هر ګل باندې ټټر مږي بلبلې

بيا له شومه په هوا کاندي نوا هم

د هر ګل په مخ چې سر کېږدي بلبله

پرې غلطان غلطان راځي باد صبا هم

په ګلزار پسې بلبله دل کباب ده

په ارمان يې ځګر خون دے د مېنا هم

که خوشحال د يار وصال په دنيا مومي

تمامي دنيا ترې ځار شه ما فيها هم



سپرلے د خداے پېژندنې او قيامت پېژندنې او د بدلون، ودې او تکامل درس دے، که انسانان له دې ښکلي طبيعت څخه درس زده کړي نو په حقيقت کښې يې د قيامت ( بيا راژوندي کېدو) په ورځ باندې د اعتقاد زده کړے دے. په داسې صورت کښې پکار دي د داسې د رابرسېره کېدو او بعثت سريزه يوه لويه او اعلي ورځ ونوموو او جشن پرې وکړو. که د نوروز د مراسمو بنياد په دې کېښودل شي او انسانان خپل ځان د نوروز د دعا له محتوا سره يو قدم او يو اواز کړي چې د بدلون بيانوونکې او توحيد نغمه ده. چې وائي:



يــــا مُقــَــلِّبَ الْقُلــــوبِ وَالاْ َبْصار

اے د زړونو او سترګو بدلوونکي خدايه!

يا مــُــــــدَبـــِّـــرُ الَّيـْـــلِ وَالنـَّـهار

اے د شپې او ورځې تدبيروونکي خدايه!

يــا مُحَـوِّلُ الْحَــوْلِ وَ الْاَحــْــوال

اے د حال او احــــوالو بدلونکي خدايه!

حَـــوِّلْ حـالَنا اِلَی اَحْسَنِ الْحال

زمونږ حــال په ښه حـال باندې بدل کړه

نو د نوروز ورځ په داسې فکر او عقيدې سره د نمانځونکو لپاره ګټوره ده. هغه کسان چې د توحيد حقيقي خوند يې څکلے دے نو د سپرلي د موسم د شروع کېدو په زړۀ پورې او له خوشحالۍ نه په ډکو ورځو کښې له اهلبېتو امامانو (ع) څخه په پېروۍ د قران مجيد د دا ډول ايتونه تلاوت کوي لکه چې فرمائي:

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ (١٦) (( په تحقيق سره د اسمانونو او زمکې په خلقت او شپې او ورځې په تګ راتګ کښې په قطعي توګه د عقل او فکر د خاوندانو لپاره نښې نښانې دي .))

هر کله چې د نوروز په مراسمو کښې انسان د دا ډول رغوونکو او خوندورو مفاهيمو په لټه کښې وي په قطعي توګه داسې ورځ مبارکه ده، خو که له دې ورځو څخه ناوړه استفاده وشي او د رغوونکو مراسمو په ځاے خرافاتو ته مخه کړي لکه چهارشنبه سوري ( چې پکښې خلق پټاخې او بارودونه په لارو کوڅو کښې ډزوي چې پکښې په ګڼ شمېر خلق مړۀ يا زخميان کيږي ) يا د ديارلسمې بدر په نامه بې بندوبارۍ او د فال ګوش په نامه يو پخواني رسم چې پکښې به خلقو د يو بل د کور ورونو ته غوږونه اېښودل او خبرې به يې اورېدې په شان مراسم څرګنده ده چې باطل ګروهنه، او چټي او بې بنيادو چارو ته مخه کونه انسان بې محتوا کوي، او د نوروز ورځ په چټي چارو سره ککړول له عقلمندۍ څخه لرې چاره ده او پکار دي په دغو مراسمو باندې د بطلان کرښه رکښکل شي.

لکه کله چې اسلام ظهور وکړ نو د جاهليت په دوران کښې داسې مراسمو شتون لرۀ چې اکثر يې د عقل، منطق او وجدان په خلاف وو نو په هغو ټولو باندې د بطلان کرښه راکښلې شو خو داسې مراسم هم موجود وو لکه په څلورو مياشتو زبرګې، ميانه، لوے اختر او د امامانو ( محرم ) په مياشتو کښې د جنګ جګړو نه کول چې يو امن امان لرونکے رسم دے تائيد کړې شول، همدا رنګ د لوڼو مړۀ کول او ژوندي ښخول مردود کار وګڼلې شو خو د انسان د وژلو د خون بها چې سل اوښان ورکول وو تائيد کړې شو.

نوروز د اهلبېتو امامانو لخوا ستائېل شوے او مبارک ؤ او يوازې په ايرانيانو پورې محدود نۀ دے بلکې د ټولو مسلمانانو لپاره د جشن او غوړېدنې ورځ ده، په دې شرط سره چې له صحيح او رغوونکو مراسمو سره مل وي او پکښې له هر ډول باطلو افکارو او ګناهونو څخه ډډه وشي. نو په داسې صورت کښې حتی که ورته د اختر نوم هم ورکړې شي په دې دليل چې امام علي (ع) فرمائي: ((كل يوم لايعصى الله فيه فهو عيد; )) (١٧) (( يعنې هره هغه ورځ د اختر ورځ ده چې پکښې ګناه ونشي. ))



----------------------------------------------------------------------------------

يادښتونه

(١٢) رشيد الدين ابن شهر آشوب طبرسى, مناقب آل ابى طالب, ج4, ص318و319.

(١٣) محمد حسن رحيميان, در سايه آفتاب, ص228 و 227.

(١٤) على رضا برازش, المعجم المفهرس لالفاظ احاديث بحارالانوار, ج26, ص19702.

(١٥) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص100 و 101.

(١٦) آل عمران (3) آيه 190.

(١٧) سيد رضى, نهج البلاغه, حكمت 428.

يادونه کوو چې د نوروز په اړه مو دا دويمه برخه په تېره ګڼه کښې خپره نۀ کړه بخښنه غواړو

نوروز د اسلام له نظره

محمد محمدي اشتهاردي



د خداے د ګران رسول (ص) له پاکو اهلبېتو څخه حضرت امام جعفر صادق (ع)فرمائي: (( نوروز هغه ورځ ده چې خداے پاک له خپلو بندګانو نه ژمنه واخېسته چې يوازې د يو خداے پرستش په کوي او د هغۀ لپاره به سارے او شريک نۀ ګرځوي، او د خداے پاک په رسولانو، حجتونو او امامانو عليهم السلام باندې به ايمان راوړي، او هغه ورځ ده چې د حضرت نوح (ع) کشتۍ د جودي په غرۀ باندې کښېناستېده. )) او همدا رنګ له هغه حضرت (ع) نه نقل شوي دي چې يې وفرمايل: (( نوروز هغه ورځ ده چې حضرت ابرراهيم خليل الله (ع) د خپل قوم د خلقو چې د جشن په مراسمو کښې د ګډون لپراه له ښار نه بهر تلي وو بتان مات ګوډ کړل.

اشاره: د دين له نظره پسرلے يوه موقع ده چې انسان د خلقت په راز او د سپرلي په مقام کښې غور او فکر وکړي. د نړۍ د نورو ځينو سيمو په شان زمونږ د وطن خلق هم د نوروز جشن نمانځي او يو بل ته د تازه او شين پسرلي مبارکي وائي. نو اوس دا کتل پکار دي چې ايا د اسلام له نظره داسې يوه ورځ اختر دے؟ او په دې ورځ د مسلمانانو کردار څه ډول پکار دے؟

په دې موقع غواړو چې د دې موضوع څېړنه وکړو او په مقام او حېثيت باندې يې د اسلام او د معصومو امامانو له نظره بحث وکړو؟

نوروز له اسلام نه مخکښې

له اسلام نه مخکښې د پسرلي ورځ به د اختر او جشن ورځ ګڼل کېده او ورته به يې لرغونے اختر ويلو. د ځينو له نظره تر ټولو وړومبنے کس چې د نوروز قدرونه او ستائېنه يې وکړه او هغه ورځ يې ملي اختر وګڼۀ جمشېد باچا ؤ(١) جمشېد په ټوله دنيا تسلط پېدا کړ او د ايران ملک يې اباد کړ او د کارونو او چارو اسباب د هغۀ لپاره په نوروز کښې تکميل او موزون وګرځېدل. له همدې امله دا ورځ د عجمو د کال شروع وګرځېده.(٢)

د تهمورث زوے جشېد د ايران له تاريخ نه مخکښې يعنې له مادانو نه آګاهو له افسانه اي باچايانو څخه دے. په کومه ورځ چې هغه د باچائۍ په تخت باندې کښېناست نو هغه د پسرلي وړومبۍ ورځ وه چې نوروز وبللې شوه او په دغه ورځ باندې جشن ونمانځل شو. جمشېد تر اوږدې مودې پورې باچائي وکړه ان تردې چې مغروره شو او ځان يې د نړۍ خداے وبالۀ. بالاخره ضحاک د خلقو په ملګرتيا او مرستې سره هغه له تخت نه کوز کړ او يوه ورځ يې د چين د سمندر غاړې ته هغه وليد او په اره باندې يې دوه ټوټې کړ (٣) او د هغۀ د باچائۍ غوښتنې ژوند ته يې خاتمه ورکړه.

د يو روايت له مخې د خداے د ګران رسول (ص) پاک نمسي حضرت امام جعفر صادق (ع) وفرمايل: (((( نوروز هغه ورځ ده چې خداے پاک له خپلو بندګانو نه ژمنه واخېسته چې يوازې د يو خداے پرستش په کوي او د هغۀ لپاره به سارے او شريک نۀ ګرځوي، او د خداے پاک په رسولانو، حجتونو او امامانو عليهم السلام باندې به ايمان راوړي، او هغه ورځ ده چې د حضرت نوح (ع) کشتۍ د جودي په غرۀ باندې کښېناستېده. )) (٤) او همدا رنګ له هغه حضرت (ع) نه نقل شوي دي چې يې وفرمايل: (( نوروز هغه ورځ ده چې حضرت ابرراهيم خليل الله (ع) د خپل قوم د خلقو چې د جشن په مراسمو کښې د ګډون لپراه له ښار نه بهر تلي وو بتان مات ګوډ کړل.(٥)

مجوسيانو به هم له پخوا څخه نوروز ته اهميت ورکوۀ او په دغه ورځ به يې يو بل ته مبارکي ويله او يو بل ته به يې ډالۍ او تحفې تحائف لېږل. همدا رنګ ويل شوي دي چې د حضرت امام علي (ع) د خلافت په زمانه کښې مجوسيانو د سپينو زر څو لوښي چې پکښې يې شکرې اچولې وې په نوروز کښې هغه حضرت ته ډالۍ ولېږله، هغه حضرت د هغوي ډالۍ قبوله کړه او شکره يې په خپلو دوستانو کښې ووېشله او هغه لوښي يې د جزيې ( اسلامي ټېکس ) په توګه قبول کړل (٦)

د امام جعفر صادق (ع) د همدغه روايت له مخې له اسلام نه مخکښې د خداے پاک په حکم د بني اسرائيلو د زرګونو کسانو د ژوندې کېدلو حېرانوونکې پېښه چې د قران مجيد د سورۀ بقرې په ٢٤٣ مبارک ايت کښې ورته اشاره شوې ده په نوروز کښې رامنځته شوې ده (٧) چې د شام په يو ښار کښې د طاعون بيمارۍ د خپرېدو له کبله زيات شمېر کسان مړۀ شول. دا بيماري په حقيقت کښې د هغوي لپاره د خداے پاک لخوا يوه سزا وه ځکه چې د الهي استازي هغوي له دښمن سره د جهاد لپاره رابللي وو خو هغوي سر غړونه کړې وه په دې منځومان کښې په زرګونو ( د ځينو روايتونو له مخې لس زره، يا اويا زره يا اتيا زره کسان ) له طاعون څخه د تېښتې په بهانه له ښار نه بهر شول او له تېښتې وروسته يې په ځان کښې د قدرت او خپلواکۍ احساس وکړ او په الهي ارادې باندې په سترګو پټولو او طبيعي عواملو ته د اميد د سترګو په نيولو سره په غرور کښې مبتلا شول. خداے پاک هغوي هم په هم هغه بيابان کښې په هم هغې بيمارۍ سره هلاک کړل. کلونه تېر شول او د بني اسرائيلو يو پېغمبر حضرت حزقيل (ع) له هغه ځاے سره تېرېدۀ نو له پاک ربه يې وغوښتل چې هغوي بيا راژوندي کړي. خداے پاک د هغۀ دعا قبوله کړه نو په کومه ورځ چې هغوي بيا راژوندي شول د نوروز ورځ وه. (٨)

له دغو ټولو مطالبو څخه دا معلوميږي چې نوروز له اسلام نه مخکښې هم يوه د احترام وړ او خاصه ورځ وه او په دغه ورځ د ځينو پېښو رامنتځته کېدل چې غالباً مثبتې پېښې وې د دې ورځې اهميت او شهرت نور هم زيات شو.

له اسلام نه پس د نوروز نمانځنه

د ځينو روايتونو له مخې له اسلام نه پس هم د دې ورځې قدرونه شوې ده. همدا رنګ يو لړ مهمې پېښې هم د دې ورځې د عظمت او احترام د زياتېدو سبب شوې.

له امام جعفر صادق (ع) څخه د معلي بن خنېس (٩) په حديث کښې چې علامه مجلسي وائي په متعبرو کتابونو کښې يې ليدلے دے له اسلام نه پس په نوروز کښې څو سترو سترو پېښو ته اشاره شوې ده، منجمله:

(( و هو اليوم الذى نزل فيه جبرئيل على النبى(ص), و هو اليوم الذى حمل فيه رسول الله(ص) اميرالمومنين(ع) على منكبه حتى رمى اصنام قريش من فوق البيت الحرام فهشمها, و كذلك ابراهيم, و هو اليوم الذى امر النبى اصحابه ان يبايعوا عليا بامره المومنين, و هو اليوم الذى وجه النبى عليا(ع) الى وادى الجن يإخذ عليهم البيعه له, و هو اليوم الذى بويع لاميرالمومنين(ع) فيه البيعه الثانيه, و هو اليوم الذى ظفر فيه باهل النهروان, و قتل ذوالثديه, و هو اليوم الذى يظهر فيه قائمنا و ولاه الامر و هو اليوم الذى يظفر فيه قائمنا بالدجال, فيصلبه على كناسه الكوفه, و ما من يوم نيروز, الا و نحن نتوقع فيه الفرج, لانه من ايامنا و ايام شيعتنا, حفظته العجم, و ضيعتموه إنتم; ((

نوروز هغه ورځ ده چې:

١- په دې ورځ حضرت جبرائيل (ع) د خداے په ګران رسول (ص) باندې نازل شو.

٢- په دې ورځ د خداے ګران رسول (ص) حضرت امام علي (ع) په خپلو اوږو اوچت کړو چې امام علي (ع) د قرېشو بتان د خانه کعبې له بالا خانې څخه لاندې راوغورزوي، همدارنګ حضرت ابراهيم (ع) هم په دې ورځ بتان مات کړل.

٣- په دې ورځ د خداے ګران رسول (ص) خپلو صحابه کرامو (رض) ته حکم ورکړ چې د غدير په ورځ ( چې د نوروز ورځ هم وه ) له امام علي (ع) سره د اميرالمومنين په توګه بيعت وکړي.

(لکه حـمزه بابا (رح) هم وائی:

واقعـــــه چې د غـــــديـــــر شوه پــــه نوروز کښې

پکښې شته دی لوی حکمت که څوک پوهيږي

کـــــــــه غنچــــې د نبــــــوت پـــــامـــــالـــــوې شی

هــــــر ســــــاعت بــــه نــــوې نـــــوې پېـــدا کيږي

او په يو بل ځای کښې وائی:

د مَنْْ کُنْتُ فــــرمان وشــو په کـــوم وخت کښې

په دې وخت کښې چې نوروز د کال ځواني وه

امــــــامت بـــــه يــــــې مـــــــدام ګلـــــونه ســـپړي

سلســــله يـــــې د فــــېضونــــــو لا فـــــانــــــي ده )



٤- د خداے ګران رسول (ص) حضرت علي (ع) د پېريانو وادۍ ته ولېږۀ چې له پېريانو څخه د اسلام د قبلولو او د پېغمبر اکرم (ص) د منلو بيعت واخلي.

٥- په دې ورځ خلقو يو ځل بيا د څلورم خليفه په توګه بيعت وکړ.

٦- په دې ورځ حضرت علي (ع) د خپل خلافت په دور کښې د نهروان په جنګ کښې په خوارجو باندې کامياب شو. او د خوارجو سرغنه مخدج ذوالثديه يې ووژۀ.

٧- په دې ورځ به زمونږ قائم حضرت امام مهدي (ع) ظهور کوي.

٨- په دې ورځ به امام مهدي (ع) د زمانې په خود سره طاغوت دجال باندې بريالے کيږي او هغه به د کوفې په کناسه مېدان کښې په دار ځوړندوي.

٩- هيڅ يو نوروز په مونږ (اهلبېتو) نۀ تېريږي مګر دا چې مونږ په دغه ورځ د قائم (ع) د ظهور هيله لرو، ځکه چې دغه ورځ زمونږ او زمونږ د پېروکارو له ورځو څخه ده، عجميانو د دې ورځې خيال وساتلو خو تاسوعربانو دغه ورځ تباه کړه. (١٠)

لکه چې وويل شول د اسلام له څرګندېدو نه پس ډېرو سترو سترو پېښو په رامنتځته کېدو سره د نوروز د نمانځلو عظمت نور هم زيات شوے دے.

شېخ طوسي (رح) ( وفات ٤٦٠ هـ ق ) په المصباح المتهجد کتاب کښې له معلي بن خنيس نه روايت کوي چې امام جعفر صادق (ع) وفرمايل: (( هر کله چې نوروز راورسي نو پدغه ورځ غسل وکړه او پاک او پاکيزه جامې واچوه او په ښو عطرو سره ځان خوشبويه کړه او په دغه ورځ روژه ونيسه، او د نفلونو نمونځونو نه پس او د ماسپښين او مازيګر له نمونځونو نه پس د نوروز د نمونځ په نيت دوه نمونځونه دوه رکعتي ادا کړه. په وړومبي نمونځ کښې په اول رکعت کښې له سورۀ فاتحې نه پس لس ځل سورۀ قدر او په دويم رکعت کښې له حمد نه پس لس ځل سورۀ کافرون ولوله او په دويم نمونځ کښې په اول رکعت کښې له سورۀ فاتحې نه پس لس ځل سورۀ توحيد او په دويم رکعت کښې له سورۀ فاتحې نه پس

لس ځل سورۀ ناس او سورۀ فلق ولوله او له نمونځ نه پس د شکر سجده ادا کړه او په دې سجده کښې دا لاندې دعا ولوله چې په داسې صورت کښې که د پنځوسو کالو ( يا پنځوکالو) ګناهونه (که په شرائطو سره وي ) خداے پاک به يې درته وبخښي. دعا په دا ډول ده:

((اللهم صل على محمد و آل محمد, الاوصيإ المرضيين, و على ارواحهم و اجسادهم ..... (دا دعا په تفصيل سره په مفاتيح الجنان کتاب کښې وګورئ )

په نوروز کښې د دعا دا برخه ډېره لولئ: ((يا ذاالجلال والاكرام))



دامام موسی کاظم (ع) د يو حديث نقل

محدث علامه طبرسي ( وفات ٥٨٨ هـ ق ) په مناقب کتاب کښې روايت نقلوي چې دويم عباسي خليفه منصور دوانيقي له امام موسي کاظم (ع) څخه وغوښتل چښې د نوروز په ورځ دې د جشن په مجلس کښې حاضر وي او هغه ډالۍ او تحفې چې خلق راوړي هغه دې قبولې کړي. امام د عباسي خليفه دغه غوښتنه رد کړه او وې فرمايل:



((انى قد فتشت الاخبار عن جدى رسول الله(ص) فلم اجد لهذا العيد خبرا, و انه سنه للفرس و محاها الاسلام, و معاذ الله ان نحيى ما محاه الاسلام، يعنې هغه ټول اخبار چې له نيکۀ حضرت رسول الله (ص) نه رارسېدلي دي ومې څېړل هيڅ خبر مې په دې اړه ونۀ موندۀ، دا اختر د پارسيانو سنت دےـ،اسلام هغه محو کړ، زۀ پناه غواړم په خداے سره له دې نه چې يو څيز چې اسلام هغه محو کړے وي او زۀ هغه ژوندے کړم. )) منصور وويل: (( زۀ دا مراسم د سياست او د فوځيانو د چارو د تدبيرولو لپاره ترسره کوم، ستا دې په خداے قسم وي چې په دې مراسمو کښې ګډون وکړه.امام مجبوراً په دغه مجلس کښې ګډون وکړ. اميران، قوماندانان، سرداران ، فوځيان او خلق به د هغه حضرت خدمت ته حاضرېدل او مبارکي به يې ويله او خپلې تحفې او ډالۍ به يې راوړلې. د منصور خادم هلته موجود ؤ او هغه ډالۍ به يې کتلې. په وروستيو شېبو کښې يو بوډا سړے داخل شو او امام ته يې عرض وکړ: (( اے د رسول الله (ص) د لور بي بي زويه! زۀ يو تنګ لاسے فقير يم نو ځکه مې څه څيز نه لرۀ چې مې درته ډالۍ رواړې وې خو غواړم هغه درې بېته شعرونه چې نيکۀ مې ستا د نيکۀ حضرت امام حسېن (ع) په وير کښې ويلي دي تا ته ډالۍ کړم او هغه درې بېتونه داسې دي:

عجبت لمصقول علاك فرنده

يوم الهياج و قد علاك غبار

و لاسهم نفذتك دون حرائر

يدعون جدك والدموع غزار

الا تقضقضت السهام و عاقها

عن جسمك الاجلال والاكبار;

(( يعنې حېران او پرېشان يم په هغو وېستلو تورو چې تېرۀ پلکونه يې د عاشورې په معرکه کښې ستا له دوړو په ډک بدن باندې راپرېوتل او حېران او پرېشان يم په هغو غشو باندې د حرم د مېرمنو د سترګو په وړاندې ستا په بدن باندې اورېدل په داسې حال کښې چې هغوي ستا نيکۀ د مدد لپاره رابلۀ او د اوښکو سېلاب يې له سترګو نه روان ؤ. ولې د هغو غشو اوازونه ستا له مقدس او اوچت وجود څخه خوارۀ وارۀ نۀ شول؟))

امام موسی کاظم (ع) هغۀ ته وفرمايل: ستا ډالۍ مې قبوله کړه خداے پاک دې برکتونه په برخه کړه. بيا امام خادم ته وفرمايل: خپل مشر (منصور) ته دې ورشه او د دې ټولو ډاليو او تحفو په اړه ورته رپوټ ورکړه او ورنه پوښتنه وکړه چې ورسره څه وکړم؟ خادم هم هغه شان وکړل او بيا د امام خدمت ته راستون شو او وې ويل: منصور وائي: چې دغه ټولې تحفې او ډالۍ مې تا ته وبخښلې او اختيار يې له تا سره دے. دغه وخت امام هغه ټولې ډالۍ او تحفې هغه بوډا سړي ته وبخښلې. (١١)

په دا ډول امام موسی کاظم (ع) هم منصور او د هغۀ درباريانو ته وښودله چې مونږ د دنيا په ډاليو ټپاليو او پړق پړوق پورې زړۀ نۀ دے تړلے او هم يې هغه د اهلبېتو پېروکار عاجز بوډا سړے خوشحال کړ چې د يو طاغوت ( منصور) په ماڼۍ کښې يې ظالمانو او زورورو سره د مبارزې د سېمبول او د اسلام د ستر اتل امام حسېن (ع) ياد او خاطره راژوندۍ کړه او په دا ډول هغه بوډا په داسې يوه ورځ د امام حسېن (ع) د مظلوميت په بيانولو سره د هر وخت ظالمان او طاغوتيان وغندل.

__________________________________________________________________________________

يادښتونه

(١) آقا محمد مقدس اصفهانى, الاوائل, ص584.

(٢) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص141.

(٣)د دائره المعارف يا فرهنگ او هنر يو شمېر پوهان او دانشوران, ص1260.

(٤) بحار, ج59, ص92 و ج;11 ص342.

(٥) بحار, ج12, ص43. (د نمرود په دور کښې د حضرت ابراهيم (ع) په لاسو د بتانو ماتول په سوره انبيإ,آيه58کښې راغلي دي (٦) علامه مجلسى, بحار, ج41, ص118.

(٧) هماغه, ج59, ص92.

(٨) علامه طبرسى, تفسير مجمع البيان, تفسير قرطبى او آلوسى, تفسير روح البيان, د سورۀ بقره.د ٢٤٣ ايت په ترڅ کښې

(٩) معلى بن خنيس د امام صادق(ع) له مينه والو څخه ؤ, ارواښاد شيخ طوسى د هغۀ په شان کښې ليکي: ((و كان محمودا عنده و مضى على منهاجه; معلى, د امام صادق(ع) په نزد يو ستائېلے شوے کس ؤ او په داسې حال کښې چې د امام جعفر صادق (ع) پېروکار ؤ له دنيا نه يې سترګې پټې کړې او ارواښاد شېخ بهائي يې په حقله وائي, الحق ان معلى بن خنيس, ممدوح جدا; حق خبره دا ده چې معلي بن خنيس په حقيقت کښې د ستائېنې وړ دے ( عللامه علياري بهجه الامال ج ٧ ص ٤٨ ) د ويلو ده چې د وړومبني عباسي خليفه عبدالله سفاح په فرمان د مدينې ولسوال داوود بن علي معلي بن خنيس ونيوۀ او ورته يې وويل چې ما ته د امام جعفر صادق (ع) د پېروکارو فهرست راکړه خو معلي ورته د هغوي نومونه و نۀ ښودل او په ډاګه يې ورته وويل چې که دغه کسان زما تر پښو لاندې وي نو خپل قدم به اوچت نکړم، نو د داوود په حکم ترې سر پرې کړې شو او تنه يې په دار ځوړنده کړې شو. کله چې امام جعفر صادق (ع) د هغۀ له شهادت نه خبر شو نو وې فرمايل: (( زۀ به په قطعې توګه په داؤد باندې لعنت ووايم )) امام جعفر صادق (ع) په نمونځ باندې مشغول شو او لا سر يې له سجدې نه نۀ ؤ اوچت کړے چې د ژړا انګوله چغې شوې او خلقو وويل چې داؤد بن علي له دنيا لاړ. ( اصول کافي , ج1, ص512 و 513.)

همدا رنګ راغلي دي چې امام جعفر صادق (ع) د معلي د قتلولو په وجه په علي بن داؤد باندې نيوکه وکړه او وې فرمايل: ((قتلت رجلا من إهل الجنه; يعنې تا يو جنتي سړے ووژلو.)) (علامه عليارى, بهجه الامال, ج7,ص48)

(١٠) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص92.

(١١) شيخ طوسى, مصباح المتهجد, ج2, ص;591 محدث قمى, مفاتيح الجنان, اعمال اول ماه او نوروز.